Το "Μπουρανί"...από το Ζάρκο στον Τύρναβο

Η ημέρα της Καθαράς Δευτέρας, για τους περισσότερους έχει συνδεθεί με το παραδοσιακό έθιμο "Το Μπουρανί" που αναβιώνει κάθε χρόνο στην πόλη του Τυρνάβου. Λίγοι όμως είναι αυτοί που γνωρίζουν ότι αυτό το αρχαίο διονυσιακό έθιμο ξεκίνησε στο χωριό Ζάρκο Τρικάλων, πριν από

Φωτογραφία από την Καθαρά Δευτέρα (2013)

εκατοντάδες χρόνια σύμφωνα με την ιστορία των Ζαρκινών. Ήταν μαζί με το "Καβούκι" μία από τις μεγαλύτερες διονυσιακές γιορτές των Φαϋττίων (Ζαρκινών). Αρκετοί άλλοι υποστηρίζουν ότι το "Μπουρανί" υπήρχε και στις δύο πόλεις (Ζάρκο=3000 κάτοικοι τότε) την ίδια χρονική περίοδο. Άλλοι υποστηρίζουν ότι ξεκίνησε στον Τύρναβο και μετά από χρόνια έγινε γνωστό στο Ζάρκο. Εμείς θα πιστέψουμε τις ιστορίες των Ζαρκινών!

Πως έφτασε στον Τύρναβο...?

Το χωριό Ζάρκο, πριν από περίπου 70-80 χρόνια ήταν ο ιδανικός προορισμός των Βλάχων της Αβδέλλας Γρεβενών, για να κατοικήσουν τον χειμώνα (περίπου 200-400 άτομα). Αρκετοί ήταν αυτοί που εγκαταστάθηκαν γρήγορα στο χωριό, όμως όσο αυξανόταν ο αριθμός τους, οι ντόπιοι κάτοικοι του Ζάρκου άρχισαν να έρχονται καθημερινά σε αντιπαράθεση μαζί τους (πολλοί από αυτούς Σαρακατσαναίοι). Ώσπου μέσα σε λίγα χρόνια, οι Ζαρκινοί έδιωξαν όλους τους Αβδελλιώτες (όχι όμως όλους του Βλάχους) από το χωριό. Η ιστορία λέει, πως οι Αβδελλιώτες πήγαν στον Τύρναβο και πήραν μαζί τους και το έθιμο της Καθαράς Δευτέρας, κάνοντάς το γνωστό σε όλη την χώρα ως αντίποινα για τον διωγμό τους.

Τι έκαναν οι Ζαρκινοί την Καθαρά Δευτέρα

Το πρωί της Καθαράς Δευτέρας μαζεύονταν οι νέοι άνδρες του χωριού στην κεντρική πλατεία, σχημάτιζαν πολλές ομάδες και περιφέρονταν στις γειτονιές, πίνοντας κρασί και τραγουδώντας φαλλικά τραγούδια (γαμοτράγουδα), σε όποια γυναίκα τύχαινε να βγεί από το σπίτι της και βρισκόταν στον δρόμο τους.
Οι συμμετέχοντες στο έθιμο έβαφαν όλοι το πρόσωπό τους με βερνίκι (κάτι ανάλογο με τους σάτυρους των διονυσιακών τελετών, οι οποίοι έβαφαν το πρόσωπό τους με τρυγία, δηλαδή το κατακάθι του κρασιού) κάνοντας το σύμβολο του σταυρού στα μάγουλά τους και στο μέτωπο.
Οι πιστοί περιφέρονταν σε πομπή, υποχρεώνοντας όποιον συναντούν να πιει κρασί από κεραμικά ποτήρια σε σχήμα φαλλού και τον έβαφαν με βερνίκι τραγουδώντας του τα φαλλικά τραγούδια, των οποίων το περιεχόμενο συμβόλιζε την γονιμότητα και την ευφορία της γης.
Το μεσημέρι και μετά από αρκετή οινοποσία, επέλεγαν ένα υποψήφιο θύμα για να τον θάψουν σαν Διόνυσο, τον λεγόμενο Μπουρανί, τον οποίο με την συνοδεία όλων των εμπλεκομένων μετέφεραν για την ταφή του στο κοιμητήριο του χωριού, σκεπάζοντάς τον με φύλλα δάφνης.