Διατροφικές διαταραχές: ΄Οταν η ψυχή «πεινά»,το σώμα πονά...

Σε μία κοινωνία που το πνεύμα ατονεί και η ψυχή χάνεται στο κυκεώνα του «φαίνεσθαι» και της «τέλειας» εικόνας σε μία προσπάθεια να γεμίσει τα τενεκεδένια κονσερβοκούτια

άδειων συναισθημάτων που τη ρυπαίνουν, η τελειοθηρία βρίσκει γόνιμο έδαφος για να απλώσει τα πλοκάμια της. Ανθρώπινες ψυχές πνιγμένες σε μία αγχώνη υψηλών προσδοκιών που το «είναι» τους θέτει.

Στην παράσταση των απαιτήσεων πρωταγωνιστούν οι διαταραχές πρόσληψης τροφής (ψυχογενής βουλιμία, νευρική ανορεξία, υπερφαγία) με δραματικές συνέπειες για την ψυχική και σωματική υγεία των νέων ανθρώπων που προσβάλλει κατά κόρον. Ένας φαύλος κύκλος συνεχούς αμφισβήτησης του «εγώ», χαμηλής αυτοεκτίμησης, απογοήτευσης και παραίτησης εκφρασμένης μέσα από μία διαταραγμένη σχέση με το φαγητό.

Απόρροια αυτού είναι το αίσθημα αποξένωσης του ανθρώπου από τον ίδιο του τον εαυτό, η αδυναμία δημιουργίας ενός βαθύτερου εσωτερικού κόσμου και η φυλάκιση της ευαισθησίας και των αυθόρμητων συναισθημάτων σε μία ανελέητη προσπάθεια για την επίτευξη του «τέλειου». Τότε αδυνατώντας να διαχειριστεί αυτά τα δύσκολα συναισθήματα που προκαλούνται από την ψυχαναγκαστική τελειομανία, την οποία επιβάλλει στον εαυτό του ώστε να νιώσει την αποδοχή, την αγάπη και την εσωτερική γαλήνη που ενδεχομένως νιώθει ότι λείπει, οδηγείται όλο και πιο βαθιά στα σκοτεινά μονοπάτια των διατροφικών διαταραχών.

Ουσιαστικά, η αδηφάγα κατανάλωση του φαγητού ή αντίστοιχα η στέρηση αυτού αποτελεί μια προσπάθεια για αίσθημα πληρότητας απέναντι στη μοναξιά, το κενό και την εφιαλτική πραγματικότητα που ζει κάθε λεπτό της ημέρας, έχοντας το χειρότερο αντίπαλο που θα μπορούσε να έχει: τον ίδιο του τον εαυτό… Η άκρατη ανάγκη του για αποδοχή και συμμόρφωση με τα κοινωνικά πρότυπα τον ωθεί στο να εκδηλώνει αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές ακολουθώντας τη «λογική» ενός ψυχικά διαταραγμένου ατόμου που πονά και υποτάσσεται στον εσωτερικό δαίμονα που τον ταλανίζει.. Ο αγώνας για απελευθέρωση είναι αέναος και πολύ ψυχοφθόρος. Τις περισσότερες φορές μάλιστα είναι κρυφός μέχρις ότου εκδηλωθούν έντονα οι συνέπειες αυτής της συμπεριφοράς.

Ο συσχετισμός πραγματικότητας και ειδώλου στον καθρέπτη χάνει την ψυχική ισορροπία που η λογική επιβάλλει. Τα άτομα με διατροφικές διαταραχές διαθέτουν πολλά κάτοπτρα διαστρεβλωμένης οπτικής που πέρα από τα προαναφερθέντα σκοτεινά μονοπάτια, εισβάλλει απειλητικά στην ποιότητα της ερωτικής πράξης. Η αιτιολογία αυτού είναι έκδηλη: ο φόβος της συναισθηματικής εγγύτητας που αφορά γενικότερα σε πολλές πτυχές ενός ατόμου με διαταραχή πρόσληψης τροφής, αφορά επίσης στον τρόπο με τον οποίο σχετίζεται με τον εαυτό και το σώμα του. Χτίζοντας τοίχους στα εξωτερικά αισθητηριακά ερεθίσματα, προσπαθεί να προστατέψει το ασταθές βαρόμετρο της ψυχής του. Η σεξουαλική επιθυμία χάνεται και το σώμα αμυντικά αντιστέκεται να συναντήσει κάποιο άλλο υπό τον ήχο των εσωτερικών ερινύων «δεν είμαι αρκετα καλός… δεν έχω όμορφο σώμα… κανείς δεν μπορεί να με αγαπήσει…». Οι αναστολές που προκύπτουν από την εικόνα του σώματος που δεν ικανοποιούν το «τέλειο» όπως εκείνοι το ορίζουν, συρρικνώνουν τη σεξουαλικότητα, αυξάνουν το φόβο της απόρριψης και η επιθυμία για φαγητό αυξάνεται.

Άραγε είναι όμως μόνο παιχνίδι του νου; Μήπως τελικά ο άνθρωπος που πάσχει από ψυχαναγκαστική τελειομανία που συνακόλουθα τον οδηγεί σε κάποια μορφή διατροφικής διαταραχής, φοβάται να δει το πραγματικό του εαυτό και επαναπαύεται στο πλασματικό είδωλο που δημιουργεί ο νους του, σε μία προσπάθεια επιβίωσης από τον ψυχικό πόνο που νιώθει;

Ο Έριχ Φρομ διατύπωσε την άποψη οι ο σύγχρονος άνθρωπος φοβάται να αντικρύσει τον εαυτό του κατάματα. Φοβάται τις εσωτερικές αντιφάσεις και ενδεχομένως την οδύνη που θα μπορούσε να γεννήσει η διαπίστωση ότι από τον εσωτερικό κόσμο δεν απομένουν και πολλά για να υπερασπίσει. Φοβάται την περισυλλογή και την αυτογνωσία όμως δίχως αυτές τις ασφαλιστικές δικλείδες, δεν νοείται η κατάκτηση της εσωτερική ζωής η οποία είναι ταυτότητα και απόδειξη αυθεντικότητάς μας.

Ασφαλώς, η θεσμοθέτηση υψηλών στόχων ανήκει στις λογικές και σεβαστές ανάγκες του ανθρώπου, όμως στόχος θα πρέπει να είναι το «κάλλιστο» σε συμφωνία με τις δυνατότητες και τα ψυχικά αποθέματα του καθενός και όχι το «μέγιστο». Αναπόδραστη αναγκαιότητα κρίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις η εξειδικευμένη επιστημονική αρωγή σε ψυχοθεραπευτικό και διατροφικό επίπεδο για να μπορέσει το άτομο που πάσχει από κάποια διατροφική διαταραχή, να νικήσει τον εσωτερικό δαίμονα που τον ταλανίζει.

Γράφει η Ζωή Αργύρη